Lương tâm cũng như chữ "trinh"

Hôm kia đọc báo thấy một số đại biểu bàn (hay nói đúng hơn là “nêu”) vấn đề y đức, và cũng như bao nhiêu vấn đề khác, hình như giải pháp thì vẫn không có hay chưa rõ ràng.

Một đại biểu quốc hội đề nghị là phải có luật pháp để chế tài hay phạt những nhân viên y tế phạm y đức. Nhưng tôi nghĩ đại biểu này nhầm lẫn giữa qui ước và luật pháp. Y đức là qui ước trong ngành y, là qui ước luân lí về hành vi của con người liên quan đến những gì được xem là tốt và đúng, so với những gì được xem là xấu và sai. Để xác định được một hành động hay quyết định là tốt hay xấu, người quyết định phải so sánh những lựa chọn của họ với những tiêu chuẩn mà xã hội chấp nhận. Còn luật pháp là những điều lệ nhằm để răn đe thành viên trong cộng đồng.

Luật pháp, do đó, chỉ là biện pháp bên ngoài; đạo đức mới là biện pháp bên trong mỗi con người. Khó mà đặt ra luật pháp để kiểm soát bên trong một con người. Do đó, tôi nghĩ vấn đề không phải là luật pháp mà là đạo đức xã hội. Nói đến đạo đức xã hội ý kiến sau đây của một bạn đọc Vietnamnet, theo tôi là đáng chú ý, và tôi đồng ý với hầu hết những gì bạn này viết. Đoạn cuối của ý kiến rất quan trọng, và tôi xin trích ra ở đây để suy nghiệm:

“Cuộc sống đầy rẫy vật chất từ nước ngoài tràn vào, đôi khi làm con người ngày nay u mê, mù quáng chạy theo, chối bỏ những giá trị tinh thần vì cho rằng nó đã quá cũ kỹ. Giá trị của cuộc sống, chuẩn mực đạo đức ngày nay được tính bằng tiền thì vị trí những người nghèo gần như không có chỗ đứng trong xã hội. Điều này thật vô cùng nguy hiểm cho xã hội vì đã mất đi tính nhân bản.

Mọi thể chế xã hội xưa nay do con người gây dựng nên xét cho cùng là để phục vụ cho con người bằng xương bằng thịt. Một xã hội mà không có khả năng bảo vệ được những công dân lương thiện của nó, xã hội đó khó tồn tại. Đồng tiền sẽ mua chuộc lật đổ nó, nếu không thì nó cũng tự sụp đổ vì các các thế lực nội bộ tranh giành, cấu xé lẫn nhau, mọi sự bắt đầu từ những phong bì “nhỏ bé” đó. Đừng khinh thường việc nhỏ, đốm lửa con có thể cháy nhà, lỗ thủng con có thể đắm thuyền.”

Đó là một cảnh báo, nhưng cũng là một nguy cơ có thật.

Mới sáng nay, nói chuyện với một người bạn trong nước về tình trạng "bồi dưỡng" mỗi khi cần làm một việc gì cho dù đó là việc nằm trong nhiệm vụ của người nhân viên hay chuyên gia được Nhà nước trả lương để làm. Chị nói rằng không "bồi dưỡng" thì họ sẽ tìm cách gây khó dễ và hệ quả là công việc không chạy. Có người chẳng dấu diếm gì, họ đòi thẳng thừng "bồi dưỡng" bao nhiêu thì họ mới chịu làm!

Vấn đề đặt ra là tại sao có những người đòi hỏi thẳng thừng như thế? Không hẳn là những người này không có lòng tự trọng (họ có đấy), nhưng vì bần cùng quá thì đành phải ... xin. Nhà nước trả lương quá thấp, trong khi cuộc sống càng ngày càng đắt đỏ và những bon chen trong xã hội do vật chất bên ngoài tác động, thì việc gì đến phải đến: nhắm mắt gạt bỏ luân lí và đạo đức qua một bên để xin bồi dưỡng. Tôi nghĩ cũng khó trách những người này. Nếu có trách thì phải trách cái cơ chế đã sản sinh ra tình trạng này.

NVT

http://vietnamnet.vn/bandocviet/2009/06/853342/

Lương tâm cũng như chữ "trinh"

Tệ nạn phong bì là một quốc nạn. Xin cho con đi học: phong bì. Cất nhà: phong bì. Xin phép kinh doanh: phong bì. Phạm luật: phong bì. Đi bệnh viện: phong bì. Đi thi: phong bì… Tràn ngập các nơi giao dịch toàn phong bì. Gần như toàn bộ giao dịch xã hội đều qua phong bì.

Tại sao con người giao dịch với nhau: anh tôi bình đẳng, tôi có nhu cầu, anh có nhiệm vụ thế thì sao tôi phải qụy lụy anh bằng cái phong bì trung gian quái gở kia. Chỉ khi nào mỗi người đều làm nhiệm vụ của mình một cách tự nguyện, tự giác thì cái phong bì kia sẽ đi vào dĩ vãng.

Một người bạn BS của chúng tôi nói rằng: khi người ta đưa phong bi,̀ anh rất giận vì xem như đã xúc phạm, ngược lại khi đem biếu một chục trái cây, một ký mắm, vài con khô anh rất vui vì nghĩ rằng người ta nhớ đến mình như một người bạn chân thành chứ không mua chuộc. Bán lương tâm, bán sự vô tư trong sạch của mình dù với giá nào cũng là quá rẻ!

Lương tâm cũng như chữ trinh, chỉ bán một lần rồi người bán sẽ trượt dài theo con đường trở thành xa lạ với bản chất thiện vốn có của con người. Khi nhận phong bì, vô hình trung người ta chia đối tượng phục vụ của mình ra làm hai nhóm: nhóm có tiền được phục vụ tối đa, nhóm không tiền bị chà đạp, đuổi xô, ruồng bỏ, không được đối xử như một con người bình đẳng.

Luật pháp có thể làm gì khi con người bị suy đồi đạo đức. Lấy lý do nghèo túng để biện hộ cho hành động hối lộ của mình xem ra không hợp lý lắm. Có phải ai nghèo cũng đi trộm cướp? So với thời chiến tranh, thời bao cấp, thời mà hiện tượng phong bì rất ít có thì con người ngày nay giàu hơn nhiều chứ, nhưng tình trạng tham nhũng hối lộ còn nhiều hơn gấp bội phần. Có phải con người càng "giàu" hơn thì càng xa rời bản chất người và đối xử với nhau càng ít tình thương hơn chăng?

Một vị BS đi xe hơi đời mới nhận phong bì từ một người tay lấm chân bùn "bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” có phải là vì nghèo hay không? Phong bì “nhỏ nhoi” đó là theo cái nhìn của vị BS nhưng đối với người lao động nghèo có thể là những đồng tiền cuối cùng từ căn nhà, mảnh đất đã cầm cố, là tiền bán máu, là học phí vào đại học, là tiền bán thân của đứa con hiếu thảo…Nhận những đồng tiền ấy thật những người thày thuốc có lương tâm sẽ không bao giờ nuốt trôi nổ̃i. Và những thày thuốc có lương tâm bao giờ cũng nghèo. Có phải trong cảnh nghèo con người mới có tình thương, mới biết cảm thông với những nỗi đau của đồng loại chăng?

Cuộc sống đầy rẫy vật chất từ nước ngoài tràn vào, đôi khi làm con người ngày nay u mê, mù quáng chạy theo, chối bỏ những giá trị tinh thần vì cho rằng nó đã quá cũ kỹ. Giá trị của cuộc sống, chuẩn mực đạo đức ngày nay được tính bằng tiền thì vị trí những người nghèo gần như không có chỗ đứng trong xã hội. Điều này thật vô cùng nguy hiểm cho xã hội vì đã mất đi tính nhân bản.

Mọi thể chế xã hội xưa nay do con người gây dựng nên xét cho cùng là để phục vụ cho con người bằng xương bằng thịt. Một xã hội mà không có khả năng bảo vệ được những công dân lương thiện của nó, xã hội đó khó tồn tại. Đồng tiền sẽ mua chuộc lật đổ nó, nếu không thì nó cũng tự sụp đổ vì các các thế lực nội bộ tranh giành, cấu xé lẫn nhau, mọi sự bắt đầu từ những phong bì “nhỏ bé” đó. Đừng khinh thường việc nhỏ, đốm lửa con có thể cháy nhà, lỗ thủng con có thể đắm thuyền.

Lê Ngọc Dũng, An Long, Tam Nông, Đồng Tháp, lengocdungtn@..

0 nhận xét:

Post a Comment

Popular Posts