Home » , , , » Thân phận của những "rùa biển" Việt Nam

undefined

Thân phận của những "rùa biển" Việt Nam

nước ta đang xy ra mt tình trng tr trêu: Các đi hc và trung tâm nghiên cu khoa hc lúc nào cũng nói rng h cn nhân tài, nhưng nhân tài t nước ngoài v nước (gi là "rùa bin") li không được trng dng. Theo tôi, Vit Nam cn phi to ra mt môi trường hc thut t do và thân thin thì mi có kh năng thu hút nhân tài t nước ngoài. 


Có l trong lch s nước ta, chưa bao gi s du hc sinh đông đo như hin nay. Trước đây, s du hc sinh hàng năm ch dao đng trong khong vài ngàn người mi năm. Nhưng trong thi gian gn đây,  thì con s du hc sinh tăng rt nhanh.  Theo s liu ca B GDĐT, ch trong năm 2013, có 125000 hc sinh Vit Nam ra nước ngoài hc tp. Gn 90% trong s này là đi du hc t túc. Vn theo thng kê này, Mĩ và Úc là hai nơi được du hc sinh ưa chung, vi gn 40% du hc sinh theo hc ti các đi hc và trung hc ca hai nước này. Tuy chưa ai biết cht lượng ca du hc sinh trong thi kì này ra sao, nhưng nhìn chung đó là mt tín hiu tích cc cho đt nước đang trong giai đon phát trin.

Bao nhiêu du hc sinh v nước sau khi tt nghip nước ngoài? Chưa có thng kê chính xác cho các du hc sinh Vit Nam, nhưng nghiên cu Mĩ cho thy ch có 45% nhng du hc sinh Tàu đang theo hc trong các đi hc danh tiếng ca Mĩ mun v nước. Phn ln mun nn ná li đ hc hi thêm kinh nghim. Nói là "hc hi thêm" nhưng trong thc tế thì h đu tìm cách xin li như là thường trú nhân, và lp gia đình, tiến ti đnh cư Mĩ.  Tình hình Úc cũng ging như Mĩ, tc là phn ln du hc sinh Tàu mun chn li và đnh cư Úc, ch không mun hi hương. Tuy không có con s c th, nhưng qua giao tiếp và kinh nghim cá nhân, tôi đoán rng phn đông du hc sinh Vit Nam cũng chn li nước ngoài thay vì v nước.

Ti sao du hc sinh mun li nước ngoài mà không v Vit Nam làm vic? Đây là mt câu hi đòi hi nhiu nghiên cu và điu tra xã hi mi có câu tr li toàn din. Nhưng qua tho lun vi vi các du hc sinh đã v nước công tác và các bn ngoài này, tôi nhn ra mt s lí do liên quan đến môi trường hc thut, văn hoá quan h, và h thng hành chính. Đây chính là nhng rào cn làm chùn bước du hc sinh quyết đnh v nước làm vic.

Mt trong nhng quan ngi ln nht ca du hc sinh là khong cách hc thut gia Vit Nam và các nước phương Tây mà h đã và đang theo hc. Là mt nước đang phát trin, Vit Nam chưa có nhng cơ s vt cht di dào, chưa s hu nhng phương tin thí nghim tiên tiến như các nước có nn khoa hc lâu đi phương Tây. Đ xây dng được mt cơ s vt cht như thế cn mt thi gian khá dài, ch không th mt sm chiu được. Trong mt s ngành khoa hc thc nghim (ví d như sinh hc phân t và công ngh sinh hc), đi vi các du hc sinh mi tt nghip, h cn phi trao di ngh nghip và hc thêm kĩ năng khoa hc, và Vit Nam không phi là môi trường lí tưởng cho h. Do đó, nn ná thêm vài năm nước ngoài đ tìm cơ hi nghiên cu hu tiến sĩ hay hc thêm là hoàn toàn có th hiu được.

Môi trường hc thut và văn hoá khoa hc Vit Nam không phi là lí tưởng cho các du hc sinh nước ngoài mi v. nước ngoài, các du hc sinh đã quá quen vi văn hoá tôn trng chng c, dân ch trong khoa hc, và tư duy phê phán. Nhng đc tính văn hoá khoa hc này có khi không phù hp vi môi trường trong nước, nơi mà s c n và th bc khoa bng được xem là chun mc trong ng x hàng ngày. Tư duy phê phán và chú ý đến chi tiết ca phương Tây khi v đến Vit Nam có thì b xem là "vch lá tìm sâu" vi mt hàm ý xu. Do đó, không ngc nhiên, khi mt s du hc sinh than phin là h b loi ra khi các hi đng khoa hc, thm chí b cô lp vì có nhng ý kiến phn bin thng thn, hoc nhng ý kiến không phù hp vi suy nghĩ ca các đng nghip trong nước.

Mt trong nhng yếu t cũng gây quan ngi trong gii du hc sinh cp tiến sĩ là vn đ tài tr cho nghiên cu. Bt c mt tiến sĩ tht nào cũng đam mê nghiên cu khoa hc, và nghiên cu thc nghim cn phi có tin. Nhưng qui trình xét duyt đ tài nghiên cu và phân b ngân sách nghiên cu Vit Nam rt khác so vi các nước tiên tiến.  Nhng câu chuyn tiêu cc v "li qu", "kickback", nhng câu chuyn vô lí, bt cp trong vic xét duyt đ tài lưu truyn trong gii khoa hc ch làm cho các nghiên cu sinh nước ngoài thêm nn chí. May mn thay my năm gn đây vi s ra đi ca Quĩ Nafosted đã phn nào đó giúp ly li nim tin vào qun lí khoa hc gii nghiên cu sinh. Nhưng các tnh và thành ph thì qui trình xét duyt đ tài và cung cp kinh phí cho nghiên cu vn còn rt nhiu bt cp, vì có nhng qui đnh được đt ra da trên gi đnh là không tin tưởng vào nhà khoa hc và "hành là chính". Đi vi nhng nghiên cu sinh mi tt nghip và v nước rt khó "thích ng" vi mt môi trường khoa hc l như thế.

Mt khó khăn khác khi các du hc sinh tr v nước làm vic là s đ k và ganh t ca đng nghip trong nước. Trong cái nhìn ca mt s người trong nước, nếu du hc sinh gii thì không v nước; suy ra, người v nước chc là thuc loi hc hành d. Mt s người khác thì có cái nhìn hp hòi hơn, và mun gây khó khăn cho "ma mi", bng cách to khó khăn cho các du hc sinh mi v. Mt s khác trong h thng cơ quan nhà nước, có l là s ln, t biết rng h bt tài, nhưng đng thi không mun đ du hc sinh biết s bt tài ca mình, nên tìm cách dèm pha và bt hp tác. Tôi tng biết vài tiến sĩ được đào to nước ngoài, có kh năng nghiên cu tt vi thành tích công b rt tt, nhưng khi v nước nhn vic đi hc thì b sp xếp làm vic không đúng vi chuyên ngành. Có người thm chí b đày đo vi công vic photocopy, như là mt cách h nhc! Nhng trường hp như thế không phi là hiếm, và câu chuyn ca h là rào cn cho các du hc sinh có năng lc v nước.

Các du hc sinh Vit Nam thường than phin cái mà tôi tm gi là "văn hoá quan h". Vit Nam, dân gian có câu "Th nht hu du, th nhì quan h, th ba tin t, th tư trí tu" đ ch nhng tiêu chí ngm trong vic b nhim nhân s. Trong 4 tiêu chí ngm đó, 2 tiêu chí đu là quan h, còn trí tu hay tài năng được đánh giá thp nht. Trong mt h thng như thế thì du hc sinh không thuc din hu du, chng có quan h, và cũng chng có tin, thì cơ hi được đóng góp ca h phi nói là rt thp. Đi vi các du hc sinh din "hng bét" trong thang tiêu chí ngm này thì la chn li nước ngoài, nơi h được trng dng, là điu hin nhiên.

Nói chuyn nhiu vi các du hc sinh, tôi phát hin rng h s nht là nhng qui đnh hành chính (mà h gi đùa là "hành là chính") và nhng qui đnh thiếu minh bch. Du hc sinh v nước có khi gp nhng th tc và qui đnh cười ra nước mt. Chng hn như mt du hc sinh hc trung hc, đi hc, sau đi hc nước ngoài, khi v nước tìm nơi công tác, em y không được nhn vì h sơ không hp l do không có bng tt nghip trung hc Vit Nam! Dĩ nhiên, cũng có nhiu trường hp do đ k và ganh t, người ta t đt ra nhng qui đnh ch đ loi b nhng du hc sinh t nước ngoài.

Đi vi các du hc sinh đã có gia đình, quyết đnh nước ngoài có khi chng liên quan gì đến hc thut hay khoa hc, mà vì lí do gia đình. H lo cho tương lai con em h, mun con em h hc hành trong mt môi trường t tế hôn và ít áp lc hơn bên Vit Nam. H đã thy tình trng "t nn giáo dc" Vit Nam, đã chng kiến phn đông nhng quan chc và người giàu có đu gi con em ra nước ngoài hc. Đó là mt cách "b phiếu" cho nn giáo dc nước nhà. Do đó, vic các du hc sinh có gia đình đi hc nước ngoài và chn li vì tương lai con cái là điu cũng có th hiu được.

bên Tàu, người ta gi nhng du hc sinh đi hc nước ngoài và quay v nước là "hi qui", hay dch sang tiếng Vit là "rùa bin". S phn ca nhng rùa bin Vit Nam không my sáng sa. Mt s v thì không được b trí công vic thích hp, hoc b cô lp, nên sng lây lt qua ngày. Nhiu người hc xong và quay v, sau khi b trù dp và tht nghip, đành phi tìm đường ri khi Vit Nam, và tr thành nn nhân b kin đòi bi thường tin. Tình trng này rt ging như nhng hi qui bên Tàu. Vn đ không hn là ti các "rùa bin", mà do khong cách v khoa hc và do cơ chế tuyn dng nhân tài ca Vit Nam có vn đ.

Tht ra, nhìn chung và nhìn bc tranh ln, thì dù du hc sinh nước ngoài vài năm hay quay v thì Vit Nam vn không mt gì. Nhng người ngoài trước sau gì thì cũng quay v giúp Vit Nam trong vic chuyn giao công ngh và hp tác khoa hc. Nhng người đã v, cho dù ri trường vì lí do nào, thì vn làm vic trong nước, ch không h mt đi. Do đó, vic kin du hc sinh là mt tin l không đp và có th nói là nh mn.  

Đim qua nhng lí do trên, nếu Vit Nam tht s cn thu hút nhân tài, thì phi ci cách h thng hc thut và khoa hc, tinh gin h thng qun lí và hành chính. Phi gim quyn lc chính tr ca nhng người có chc năng tuyn dng nhân s, và thay vào đó là nên giao quyn tuyn dng cho gii chuyên môn. Chìa khoá đ thu hút nhân tài t nước ngoài v nước không phi là tr lương cao, mà là to ra mt môi trường hc thut thân thin, t do và dân ch.



0 nhận xét:

Post a Comment

Tiếp viên Vietnam Airlines (VNA) : Chả bao giờ thấy nàng cười

0 0 1 554 3160 Garvan Institute 26 7 3707 14.0 Normal...

Tại sao khó có đáp án cho 3 câu hỏi của bộ trưởng?

0 0 1 947 5401 Garvan 45 12 6336 14.0 Normal 0 ...

Báo cáo tiến độ workshop

0 0 1 584 3330 Garvan 27 7 3907 14.0 Normal 0 ...

Phố Hàn, Phố Việt

0 0 1 936 5341 Garvan 44 12 6265 14.0 Normal 0 fa...

Thưởng cho công bố quốc tế ra sao?

0 0 1 856 4885 Garvan 40 11 5730 14.0 Normal 0 ...

Luật pháp xứ người, luật pháp xứ ta

0 0 1 490 2795 Garvan 23 6 3279 14.0 Normal 0 ...

 
Support : toan_dang78@yahoo.com
Copyright © 2013. Luyện Nghe Tiếng Anh - All Rights Reserved