Theo dõi vụ Trường Đại học Kỹ thuật - Công nghệ Cần Thơ kiện anh giảng viên Doãn Minh Đăng, tôi thấy cái tầm văn hoá khoa học của vị hiệu trưởng có phần thấp. Vụ kiện xoay quanh cáo buộc rằng anh Đăng xúc phạm lãnh đạo và nhà trường (1), nhưng đọc bài trả lời phỏng vấn của ông hiệu trưởng thì thấy chính ông là người xúc phạm anh Đăng. Những sự kiện gần đây ở miền Tây hiền hoà và hào hiệp làm tôi e rằng vùng đất này đang trở thành vùng đất dữ đối với người tài.
Câu chuyện nghe quen
Câu chuyện của anh Doãn Minh Đăng (1) thì cũng dài dòng và phức tạp như câu chuyện của cô Vũ Thị Nhuận ở Đại học Cần Thơ (cũng Cần Thơ!). Lần đầu tiên có người gửi cho tôi đường link để đọc, tôi rất ấn tượng với anh ấy. Ấn tượng về cách trình bày sự kiện một cách mạch lạc, và kèm theo chứng cứ cụ thể. Anh còn nói rõ là có thể anh có cái nhìn chủ quan, và tôi thích cách nói như thế. Tôi thầm nghĩ đây phải là một người làm khoa học tốt. Và quả thật, thành tích khoa học của anh ấy rất tốt (2); nếu ở nước ngoài (hay ở Trường ĐH Tôn Đức Thắng) thì anh ấy có thể là ứng viên cho chức Assistant Professor rồi.
Nhưng không may cho anh, vì địa lí cũng là định mệnh, vì cái nơi anh đang công tác làm khó anh đến cùng. Đại khái câu chuyện như thế này: Giữa tháng 3/2015 anh ấy được phép đi dự một hội nghị ở Hà Nội, anh không có báo cáo trong hội nghị, và anh cũng không xin hỗ trợ kinh phí từ Trường Đại học Kỹ thuật - Công nghệ Cần Thơ. Nhưng đến cuối tháng 3/2015 thì ban giám hiệu ... kiếm chyện. Họ đem những chuyện quá khứ ra để phê phán tinh thần kỉ luật của anh ấy. Tôi nói "kiếm chuyện" là đúng, vì thuở đời nay, là hiệu trưởng mà đòi giảng viên mình phải trình báo những chi tiết như đi dự phiên họp nào, lúc nào! (Có lẽ ban giám hiệu nghĩ giảng viên là trẻ con, sợ đi lạc chăng? Xúc phạm ghê gớm!)
Anh Đăng không đồng ý với yêu cầu đó. Đến đầu tháng 4/2015 thì ban giám hiệu quyết định tạm ngưng chức phó trưởng khoa của anh Đăng. Thế rồi sự việc lún sâu vào những tiểu tiết (?) và những tranh cãi cá nhân giữa anh Đăng và ông hiệu trưởng, mà phần bất lợi dĩ nhiên thuộc về anh Đăng. Anh Đăng không có phương tiện để giải trình câu chuyện, nên anh phải dùng đến internet như Google và facebook để trình bày sự việc, mà các bạn có thể đọc trong đường link (3). Ấy thế mà ông Dương Thái Công cho rằng anh Đăng vi phạm Điều 19 Luật Viên chức vì “Xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác trong khi thực hiện hoạt động nghề nghiệp.”
Hệ quả sau cùng là anh Đăng bị cách chức chuyên môn, và điều động sang làm nhân viên Phòng đào tạo của trường từ tháng 11/2015. Ai cũng thấy đây là một hình thức hạ nhục giảng viên. Mà, có vinh dự gì chứ, khi một giảng viên có khả năng lại bị chính Trường hạ nhục. Tôi nghĩ cái nhục và hèn thật ra là thuộc về Trường, chứ không phải thuộc về nạn nhân là anh Đăng. Dùng cả hệ thống và dựa vào qui định vô lí chỉ để loại bỏ một giảng viên thì quả là bất xứng và ... thiếu quân tử tính.
Câu chuyện của anh Doãn Minh Đăng chắc chắn không mới và cũng chưa phải là chuyện sau cùng. Những người được cho đi đào tạo ở nước ngoài, sau khi về Việt Nam thì bị loại ra khỏi hệ thống. Tôi gọi đó là số phận của những con "rùa biển" (nói theo cách nói của người Tàu) mà tôi có lần đề cập trước đây (3). Một bạn đọc còn cho biết rằng trước đây ở trường em ấy, có một người tốt nghiệp tiến sĩ ở châu Âu về nước thì bị đảng bộ giao nhiệm vụ trông giữ thư viện và phòng máy tính! Trớ trêu một điều là trong khi các đại học leo lẻo nói rằng họ thiếu người tài, họ chào đón người tài, nhưng khi người tài về với họ thì bị đày đoạ cho đến khi phải bỏ trường ra đi. Mà, bỏ ra đi cũng không yên thân, họ còn tìm cách kiện ra toà để ... đòi tiền. Chẳng hiểu cái hệ thống gì mà thấp kém và hèn hạ đến nỗi chỉ đi hại một vài người.
Đối với người bị hại (hay nạn nhân) thì họ không có tiếng nói. Ít khi nào báo chí đăng những bài viết giải trình của họ. Còn ở Trường thì theo cái truyền thống "kiểm điểm" và văn hoá liên luỵ, ít ai dám ra mặt ủng hộ họ, cho dù họ có lẽ phải. Thành ra, ở VN, một khi cái hệ thống nó quyết định đày đoạ ai đó, thì khả năng rất cao là nạn nhân chỉ bị đè bẹp và thân bại danh liệt.
May mắn thay, ngày nay họ còn có internet để lên tiếng giãi bày. Nhưng ở VN, nơi mà thế giới đánh giá là một trong năm nước "kẻ thù của internet" (4), thì nạn nhân có khi lại trở thành một nạn nhân khác. Đã có những nhà báo tự do, nhà văn, trí thức đi tù chỉ vì họ dùng internet để nói lên chính kiến. Trong trường hợp này, cái phương tiện duy nhất của Doãn Minh Đăng để giải thích câu chuyện của mình, mà cũng bị tước mất.
Ai xúc phạm ai?
Tôi đọc hết những giải trình sự việc của anh Đăng (1) và cả trên báo (5), nhưng không thấy có chỗ nào hay câu chữ nào để nói rằng anh ấy xúc phạm nhà trường và ban giám hiệu. Các bạn có thể đọc và nói cho biết (theo quan điểm cá nhân) anh Đăng đã viết chữ gì để nói là xúc phạm trường và ban giám hiệu. Có thể đoạn sau cùng của cái note trên fb (6) làm cho các vị lãnh đạo nhà trường không hài lòng, nhưng hai đoạn văn mà tôi trích lại dưới đây hoàn toàn không mang tính xúc phạm. Thật ra, có thể xem ngược lại: Đó là một đánh giá, giải thích, và dự báo về nguy cơ của nhà trường. Nếu là ban giám hiệu có trách nhiệm, họ nên nhìn lại mình và những gì đã xảy ra.
Nhưng người xúc phạm thì lại chính là ... anh hiệu trưởng. Trong bài phỏng vấn đăng trên Vietnamnet (7) ông hiệu trưởng cho biết anh Đăng là đảng viên và được "qui hoạch" để làm phó hiệu trưởng. Nhưng đó chỉ là màn dạo đầu ngọt ngào thôi, vì đoạn sau thì mới "ác ôn". Ông mô tả anh Đăng là người bất thường, tâm lí bất thường, và thậm chí mắc "bệnh thần kinh"! Ông còn đi xa hơn nữa, phán rằng anh Đăng còn biểu hiện nặng nề hơn, và đề nghị anh Đăng nên đi điều trị! Bác sĩ còn không dám nói bệnh nhân mình là bị tâm thần, ấy thế mà ông này ngoài ngành y lại dám nói như thế thì quả là ... bất bình thường.
Trong giao tiếp hàng ngày, nói ai đó mắc bệnh thần kinh là một xúc phạm và bôi nhọ cá nhân rất nghiêm trọng. Thứ nhất, đó là một cách "gắn nhãn" lên trán của người đối thoại nhằm hạ thấp nhân cách của người ta. Ở nước ngoài, chỉ cần nói ai đó "mentally unstable" (bất ổn về thần kinh) hay schizo, psycho, insane, nut, looney bin, v.v. là một cách nói xúc xiểng và thế nào cũng bị người khác chỉnh ngay. Thứ hai, nói ai đó mắc chứng tâm thần là một kiểu kì thị. Người ít học thì có thể tha thứ được, nhưng người có học và làm hiệu trưởng mà nói kì thị như thế là không thể chấp nhận được. Tôi nghĩ ông ấy nợ anh Đăng một lời xin lỗi.
Nhưng các bạn thử đọc những gì anh Đăng viết và trả lời báo chí thì sẽ thấy kiểu gắn nhãn của ông hiệu trưởng là HOÀN TOÀN vô căn cứ. Một người bị chứng thần kinh mà có khả năng diễn giải sự việc mạch lạc như thế (mạch lạc hơn hẳn ông hiệu trưởng) thì cần phải xem lại phán xét của ông hiệu trưởng.
Cách nói của ông hiệu trưởng còn thể hiện một sự công kích cá nhân (personal attack). Đó còn là một hình thức NGUỴ BIỆN tiêu biểu và phổ biến ở Việt Nam. Thay vì bàn luận một cách văn minh về những vấn đề anh Đăng nêu ra, thì ông hiệu trưởng lại dùng "võ dưới thắt lưng" để tấn công cá nhân người đối thoại. Đó là kiểu nguỵ biện hết sức phổ biến ở VN, thay vì bàn về chủ đề người ta nêu ra, thì lại moi móc và nguỵ tạo những chi tiết về đời tư cá nhân, lâm sàng, quan hệ, v.v. để đánh lạc hướng chủ đề. Đó là kiểu làm phổ biến trên báo công an và một số trang blog của dư luận viên chuyên đánh phá người có chính kiến khác. Cách hành xử như thế chẳng những không xứng đáng hiện diện trong bàn luận, mà còn nói lên một văn hoá tranh luận quá thấp. Không ngờ ông hiệu trưởng lại sử dụng đến nguỵ biện đó. Thật là đáng tiếc! Nhưng điều đó cũng chứng tỏ ông đã đuối lí và tuyệt vọng như thế nào.
Tóm lại, những chứng cứ trên giấy trắng mực đen rõ ràng cho thấy những gì ban giám hiệu cáo buộc anh Doãn Minh Đăng xúc phạm nhà trường và lãnh đạo nhà trường là vô căn cớ; ngược lại, chính ông hiệu trưởng mới là người xúc phạm anh Đăng bằng chiêu thức công kích cá nhân rất thấp. Anh Đăng đúng là nạn nhân của hiện tượng "ngậm máu phun người"!
Đừng để miền Tây thành vùng trũng khoa học - giáo dục!
Ít khi nào miền Tây lại lên mặt báo như hiện nay. Bắt đầu là trường hợp của cô Vũ Thị Nhuận bị Đại học Cần Thơ kiện ra tòa đòi lại tiền vì cô ấy bỏ Trường sang làm việc cho Trường ĐH Y Dược Cần Thơ. Kế tiếp là những lùm xùm chung quanh ông chủ tịch An Giang huy động cả bộ máy chính quyền tỉnh ra ăn hiếp một cô giáo và 2 nhân viên khác chỉ vì họ nhận xét rằng ông là người "kênh kiệu". Nay đến lượt anh Doãn Minh Đăng trở thành nạn nhân của cái hệ thống sơ cứng và kém thân thiện với người có tài.
Miền Tây là vựa lúa của cả nước và thế giới, nhưng lại nổi tiếng là "vùng trũng" về giáo dục. Nhìn qua cách mà các đại học ở đây đối xử với các nhà khoa học thì sẽ thấy miền Tây sẽ còn mang danh hiệu này trong tương lai. Câu nói "Địa lí là định mệnh" quả là có lí. Với cái đà này thì miền Tây sẽ nổi tiếng là vùng đất dữ cho người tài và vùng trũng của giáo dục & khoa học.
=====
(1) https://sites.google.com/site/vandeodaihockythuatcongnghect/home
(2) https://scholar.google.com/citations?user=nlWK0_0AAAAJ&hl=en
(3) http://tuanvannguyen.blogspot.com.au/2015/09/than-phan-cua-nhung-rua-bien-viet-nam.html
(4) http://www.bbc.com/vietnamese/mobile/world/2013/03/130312_rsf_internet.shtml
(5) http://tuoitre.vn/tin/phap-luat/20151130/xem-xet-ky-luat-giang-vien-len-facebook-che-nha-truong/1012438.html
(6) http://motthegioi.vn/xa-hoi/thoi-su-xa-hoi/them-mot-giao-vien-lam-nan-vi-facebook-262210.html
"Trong hoàn cảnh nhà trường hiện nay rất thiếu nhân lực ở trình độ cao, tôi là người phụ trách chuyên môn cho một chương trình đào tạo đại học chính quy, có thành tích và năng lực làm khoa học hàng đầu trong trường, thì những gì lãnh đạo nhà trường đã làm đối với tôi đặt ra nhiều vấn đề về cách sử dụng người, cách quản lý hoạt động khoa học và cách xây dựng tinh thần quản trị minh bạch trong một môi trường giáo dục và khoa học công nghệ.
Hiện nay, vấn đề ở Trường Đại học Kỹ thuật - Công nghệ Cần Thơ trở nên phức tạp hơn, khi bắt nguồn từ cá nhân các vị lãnh đạo cấp cao nhiều quyền lực trong trường, họ làm cho những cấp dưới phải ủng hộ mình. Có lẽ là người ta tìm cách lôi kéo cả tập thể sai phạm để che đi những khuyết điểm của cá nhân lãnh đạo. Cái tinh thần làm việc mập mờ thiếu minh bạch đã lan đến cả những giảng viên trẻ, làm cho không ai dám nói trái ý lãnh đạo, mọi người trong trường co mình lại và ngại lên tiếng theo suy nghĩ thật sự của mình, đây là điều rất đáng lo.
Tôi phải đưa vấn đề này ra công luận nhằm tìm một sự tác động để chặn đà lan tràn của tư duy tiêu cực trong ngôi trường này, vì nếu để nó tiếp diễn mà không được điều chỉnh thì không lâu nữa sẽ làm thui chột ý chí phát triển và nhiệt huyết cống hiến của các giảng viên trẻ trong trường. Khi đó cả xã hội cũng sẽ thấy đáng tiếc cho hoàn cảnh của hơn 50 giảng viên - nhà khoa học trẻ nhiều tiềm năng hiện đang công tác ở đây" (6).
(7) http://vietnamnet.vn/vn/giao-duc/276551/vu-giang-vien-noi-xau-truong--hieu-truong-len-tieng.html
0 nhận xét:
Post a Comment